چگونه بهترین چیدمان فروشگاهی را انتخاب کنیم؟ بررسی ۹ روش مختلف

اگر فروشگاه دارید یا قصد بازگشایی یک مغازه را دارید،‌ حتماً باید اطلاعات کاملی از چیدمان فروشگاهی داشته باشید. ایجاد چیدمان درست و هدایت درست مشتریان می‌تواند فروش شما را بسیار افزایش دهد و به شما کمک کند تا بتوانید مشتریان بیشتری را به سادگی مدیریت کنید. ما در بحث چیدمان با اینکه فقط یک راه حل درست نداریم ولی در بخش‌های مختلف اثبات شده است که برخی از روش‌ها نسبت به دیگر آنها ارجحیت دارند.

ما در این مقاله تلاش کردیم تا ۹ روش و ایده اصلی برای چیدمان فروشگاه را مطرح کنیم و در کنار آن ریزه‌کاری‌های لازم برای بهبود آن روش‌ها را بیان کنیم. در انتها هم راه حل‌های نوظهور و فناوری‌های جدید مانند هوش مصنوعی و کاربرد آن در بهبود چیدمان را بررسی کرده‌ایم. با ما همراه باشید.

تعریف چیدمان در فروشگاه

اگر در مغازه‌ها و فروشگاه‌های مختلف وارد شده باشید، متوجه یک هدایت ناخودآگاه در مسیر حرکت خود می‌شوید. مدیران فروشگاه‌ها تلاش می‌کند تا بر اساس نیاز مشتری و خواسته‌های خود فضا را به صورتی طراحی کنند تا به نتیجه دلخواه برسند. تمامی این فرآیند را طراحی یا چیدمان فروشگاه می‌گویند و هدف آن معمولاً ایجاد تجربه بهتر برای مشتری و افزایش احتمال تبدیل بازدیدکننده به مشتری است.

باید به این نکته هم توجه داشته باشید که چینش فروشگاه و ویترین حتی در افزایش پاخور مغازه شما هم بسیار موثر است و می‌تواند به شما در جذب مشتری جدید هم کمک کند. اما مهمترین سوال این است که دقیقاً تاثیر این چیدمان به میزان است و چقدر می‌تواند به فروش کمک کند؟

چرا چیدمان فروشگاهی اهمیت بالایی دارد؟

والمارت که یکی از بزرگترین خرده فروشی‌ها در آمریکا و جهان است، با تجزیه و تحلیل رفتار مشتریان، تغییراتی در چیدمان خود ایجاد کرد. با اینکه در گذشته با استفاده از روش‌های پیشرفته طراحی‌های خود را انجام داده بود ولی با تغییرات جدید توانست فروش خود را در مدت کوتاهی تا ۱۰ درصد افزایش دهد.

هم‌چنین در مثالی دیگر لوازم خانگی IKEA با اصلاح مسیرهای مشتریان توانست ۲۰ درصد نرخ تبدیل خود را افزایش دهد. در نظر بگیرید که در کسب و کارهایی بزرگ این عدد معادل افزایش فروش میلیارد دلاری طی یک سال است.

تمامی این موارد اهمیت بسیار بالا انتخاب بهترین راه برای چیدمان فروشگاهی و اصلاح آن بر اساس رفتار مشتریان را نشان می‌دهد. علاوه بر این موارد، چیدمان می‌‌تواند روی میزان باقی ماندن بازدیدکنندگان در فروشگاه، نرخ بازگشت مشتری و جذب مشتریان جدید هم تاثیرگذار باشد.

از نظر نیروی انسانی هم شما نیاز به افراد و فروشندگان کمتری پیدا خواهید کرد. مشتریان به راحتی در فروشگاه به محصولات مدنظر خودشان می‌رسند و سوال‌های کمتری دارند. به همین دلیل لازم نیست در همه‌ی بخش‌ها نیرو داشته باشید و می‌توانید در نیروی انسانی خود هم صرفه‌جویی کنید.

۹ ایده اصلی طراحی چیدمان فروشگاه

شما می‌توانید بر اساس هدفی که دارید و محصولاتی که می‌فروشید، چیدمان مدنظر خود را انتخاب کنید. باید مطلع باشید که هر کدام از این روش‌ها مزایا و معایب خود را دارند و باید با آگاهی از آنها بهترین راه را برای خود انتخاب کنید. توجه داشته باشید که اگر در این حوزه متخصص نیستید، بهتر است برای انتخاب این موضوع از متخصصان امر استفاده کنید. سود حاصل از افزایش فروش قطعاً بیشتر از مشاوره با یک متخصص در زمینه چیدمان فروشگاه است.

۱- چیدمان شبکه‌ای (Grid store layout)

در این نوع از چیدمان فروشگاهی، محصولات در قفسه‌های طولانی چیده می‌شوند و مشتریان هنگام خرید بین این قفسه‌ها حرکت می‌کنند. یکی از مهمترین ویژگی‌های این وضعیت، نمایش حداکثری محصولات و به حداقل رساندن فضاهای خالی است. سوپرمارکت‌ها، داروخانه‌ها و فروشگاه‌های مواد غذایی معمولاً از این روش استفاده می‌کنند.

در این روش، اقلامی که خرید لحظه‌ای دارند در ابتدا و محصولات اصلی و ضروری در انتها قرار می‌گیرند. از نظر تبلیغاتی هم انتهای قفسه‌ها ظرفیت بسیار خوبی دارد و می‌توان با استفاده درست از آنها فضای مناسب‌تری را ایجاد کرد.

مزایای این روش شامل موارد زیر است:

• مناسب برای فروشگاه‌های با حجم زیاد کالا
• مواجه‌ی مشتریان با نمایش مقدار زیاد از محصولات
• فضای آشنا برای خریداران
• پیش بینی پذیر بودن جریان مشتریان
• تامین کنندگان و متخصصان بیشتر برای اجرای این روش

معایب این روش هم شامل موارد زیر است:

• عدم ایجاد تجربه متفاوت در مشتری و احساس متنوع در آنها
• ممکن است مشتریان دسته‌بندی‌های شما را درک نکنند و گیج شوند
• مسیر مشتریان برای رسیدن به خواسته‌هایشان طولانی است و اگر خرید محدودی داشته باشید باید وقت زیادی برای آن صرف کنید.

با توجه به تمامی این موارد این نوع چیدمان هنوز هم یکی از پراستفاده‌ترین روش‌هاست و در بیشتر فروشگاه‌ها یا در بخش‌هایی از آن می‌توانید این روش را مشاهده کنید.

۲- چیدمان شاه ماهی (Herringbone)

اگر فکر می‌کنید روش شبکه‌ای برای شما مناسب است ولی فضای طولانی و باریکی دارید، روش شاه ماهی برای شما بسیار مناسب خواهد بود. در این روش شما در اطراف مشتری مسیرهای کوچکی را باز می‌کنید تا مشتریان بتوانند در بخش‌های مختلف محصولات خود را بررسی کرده و خرید کنند. کتاب فروشی‌ها و فروشگاه‌های کوچک می‌توانند از این روش استفاده کنند تا با اینکه فضای باریکی دارند، بهترین استفاده را از فضا خود بکنند.

برخی از کتاب‌فروشی‌ها خلاقیت به خرج داده‌اند و درانتهای مسیرهای فرعی صندلی‌های قرار داده‌اند تا مشتریان بتوانند با آرامش بیشتری کتاب‌ها را بررسی کنند. استفاده از این نوع خلاقیت‌ها می‌توانند طرح‌بندی‌های شما را بسیار بهینه‌تر کند.

مزایای طرح بندی شاه ماهی شامل موارد زیر است:

• مناسب برای فروشگاه با محصولات زیاد ولی فضای نسبتاً کم
• فضای آشنا برای خریداران
• رسیدن سریع‌تر به خواسته‌ها

معایب این روش هم شامل موارد زیر است:

• دید محدود به فضاهای فرعی می‌تواند میزان دزدی را افزایش دهد.
• مشتریان ممکن است در این فضاها احساس تنگی کنند و نسبت به حضور در فروشگاه تجربه خوبی نداشته باشند.

همان‌طور که بیان کردیم،‌ یکی از اصلی‌ترین مشکلات در چیدمان شاه ماهی، میزان سرقت و ریسک بالای این موضوع است. با این حال استفاده از دوربین‌های امنیتی،‌ تگ‌ها و روش‌های هوش مصنوعی می‌تواند تا حد خوبی در این زمینه به شما کمک کند.

۳- حلقه‌ای یا پیست مسابقه‌ای (Loop or racetrack)

این نوع از چیدمان فروشگاهی به مشتریان یک حلقه‌ی بسته را پیشنهاد می‌دهد و از نظر پیش بینی‌پذیری جریان حرکتی مشتریان، یک قدم جلوتر می‌رود. در این روش مشتریان با از جلو تمامی بخش‌ها عبور کنند و سپس به بخش صندوق می‌رسند. همین مسئله باعث می‌شود تا یک دید خوب نسبت به تمامی بخش‌های فروشگاه داشته باشند.

معمولا فروشگاه‌های لوازم خانگی و موزه‌ها می‌توانند از این روش استفاده کنند. باید دقت کنید تا این حلقه‌ها خسته کننده نباشند و تا حد خوبی گستردگی و فضای لازم را برای مشتری ایجاد کنند.

مزایای این نوع از طرح بندی شامل موارد زیر است:

• بیشترین میزان برای در معرض قرار گرفتن محصولات است.
• بالاترین سطح در قابل پیش‌بینی بودن جریان حرکتی مشتریان است.
• می‌تواند با خلاقیت تجربه‌های متنوع و جذابی را ایجاد کند.

در کنار این مزایا، معضلاتی هم دارد که از بین آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• مشتری انتخاب متنوعی برای نحوه مشاهده محصولات ندارد
• ممکن است وقت مشتریانی که می‌دانند چه چیزی می‌خواهند را تلف کند.
• برای مغازه‌های با تنوع محصولی و سرعت خرید بالا مناسب نیستند و می‌تواند آنها را سردرگم و خسته کند.

با استفاده از این روش می‌تواند یک تجربه خلاقانه و متنوع ایجاد کنید و تمامی محصولات خود را در معرض دید مشتریان قرار دهید.

۴- روش جریان آزاد یا Free-flow

فلسفه این نوع چیدمان با بقیه بسیار متفاوت است. در این روش تلاش زیادی نمی‌شود تا مشتریان را به مسیرهای پیش‌بینی شده هدایت کرد. در این طرح بندی اتفاقاً سرگردانی و ایجاد راه‌های جدید تشویق هم می‌شود و کمک می‌کند تا هر مشتری بتواند تجربه خود را از فروشگاه ایجاد کند. البته یک طرح بندی جریان آزاد درست و خلاقانه تلاش می‌کند تا مرور و خرید فوری را ایجاد کند.

فروشگاه‌های مارک‌های لوکس و خلاق تلاش می‌کنند تا با استفاده از این روش فضایی مناسب و جذاب برای مشتریان ایجاد کنند. با اینکه این نوع از چیدمان فروشگاهی هیچ الگوی مشخصی ندارد و بنظر ساده می‌آید، ول پیچیده‌ترین روش برای طراحی است. استفاده از روش جریان آزاد مانند یک تیغ دو لبه است که می‌تواند فضای شما را بسیار لوکس یا بسیار آشفته نمایش دهد. به همین دلیل اگر می‌خواهید از این روش استفاده کنید، حتماً از متخصصان زبده و حرفه‌ای استفاده کنید.

این روش مزایای بسیار زیادی دارد مانند:

• برای فضاهای کوچک بسیار مناسب و راه‌گشاست.
• در بخش‌های می‌تواند از روش‌های مرسومی مانند طرح حلقه‌ای استفاده کند.
• فضای بیشتری بین محصولات وجود دارد و مشاهده آنها بسیار راحت‌تر است.
• جریان مشتریان با اینکه متفاوت است ولی به دلیل فضای باز فروشگاه کمترین برخورد را با یکدیگر دارند.
• برای مغازه‌های با سطح بالا و محصول کم مناسب است.
• یک تجربه منحصر به فرد و متفاوت ایجاد می‌کند.

هم‌چنین در کنار این موارد معایبی را هم می‌توان ذکر کرد:

• فضای بیشتر برای مشتریان است و شما نمی‌توانید محصولات زیادی را به نمایش بگذارید.
• از فضا به صورت بهینه استفاده نمی‌شود و بسیار از بخش‌ها خالی می‌ماند.
• اگر درست طراحی نشود برای مشتریان می‌تواند بسیار سردرگم کننده باشد.

۵- چیدمان بوتیکی (Boutique store layout)

در این روش از چیدمان فروشگاهی، محصولات و کالاها بر اساس برند و دسته‌بندی‌های مدنظر از هم جدا می‌شوند و مشتریان را به سمت خرید محصولات مکمل هدایت می‌کنند. معمولاً از این روش در فروشگاه‌های تخصصی بیشتر استفاده می‌شود و بخش‌های مختلف از دسته‌های مختلف محصول را می‌توان در قفسه‌های دیواری و میزها مشاهده کرد.

اگر برندهای مختلفی داشته باشید، یکی از راه‌های فوق‌العاده برای طرح فروشگاه،‌ استفاده از این نوع چیدمان است. البته در این روش لازم است که فضای اختصاص یافته به هر برند زیاد نباشد تا حرکت مشتریان خسته‌کننده نشود.

از مزایای این روش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ایجاد حس کنجکاوی و جست و جو در مشتریان
• مناسب برای فروشگاه‌های تخصصی با برندها متنوع
• افزایش فروش محصولات مکمل

این روش معایب زیر را هم به همراه دارد:

• ممکن است مشتریان کل فروشگاه را مشاهده نکنند
• مشتریان امکان دارد که بین برندهای مختلف مردد شده و مراحل خریدشان سخت شود.
• این روش فضای نمایش کالا را محدود می‌کند.

۶- چیدمان مورب (Diagonal)

در این طرح بندی راه‌روها با زاویه‌ی مشخصی در فروشگاه قرار می‌گیرند تا در هنگام حرکت مشتریان، بیشترین میزان کالا در معرض دید آنها باشد. این روش تغییریافته‌ی چیدمان شبکه‌ای است که می‌تواند راهنمایی مناسبی را برای خریداران ایجاد کند.

این نوع طراحی برای فروشگاه‌های خرده فروشی و مدیریت فضای آن بسیار مناسب است و می‌تواند گزینه خوبی برای فضای نسبتاً محدود باشد. مشتریان در این روش به راحتی در فروشگاه حرکت می‌‌کنند و به محصولات مدنظر خود می‌رسند.

مزایای چیدمان مورب:

• گردش بهتر مشتری
• امنیت بهتری را فراهم می‌کند زیرا فروشندگان دید بهتری به تمامی بخش‌های فروشگاه دارند.

معایب چیدمان مورب:

• در این روش راه‌روهای کوچک‌تری ایجاد می‌شوند.
• ممکن است فضاهای مرده در فروشگاه ایجاد شود.

۷- چیدمان فروشگاهی منحنی یا زاویه دار (Angular)

در این روش تلاش می‌کنیم تا بخش‌های مختلف فروشگاه را با فضاها و دیوارهای منحنی طراحی کنیم. برای چیدمان منحنی، بخش‌های مختلف به صورت گرد قرار می‌گیرند که می‌تواند جریان مشتری را بسیار روان‌تر کند. در این روش درک مشتری نسبت به محصولات،‌ کالاهایی با کیفیت‌تر و گران‌تر است. به همین دلیل بوتیک‌های لوکس می‌توانند با استفاده از این روش مشتریان را راحت‌تر برای خرید اقناع کنند.

مزایای چیدمان Angular:

• طراحی منحصر به فرد در فروشگاه‌های خرده فروشی
• بهبود تجربه مشتری در فروشگاه
• ایجاد احساس لوکس بودن در ذهن مشتریان

معایب چیدمان Angular:

• فضاهای منحنی قفسه‌های دیواری را حذف می‌کنند.
• از فضا به صورت بهینه استفاده نمی‌شود و فضای خالی زیادی شکل می‌گیرد.
• موجودی کمتری از محصولات خود را می‌توانید به نمایش بگذارید.

۸- روش هندسی (Geometric)

استفاده از این روش یک راه فوق‌العاده برای ترکیب خلاقیت و عملکرد مناسب است. معمولاً فروشگاه‌هایی که مشتریان هدفشان نسل‌های جدید‌تر مانند نسل Z است، می‌توانند با استفاده از این روش تجربه بهتری برای مخاطب هدف خود ایجاد کنند. اگر مغازه و فروشگاه شما فضای داخلی منحصربه فرد و زوایای دیوار مختلف داشته باشد،‌ این نوع چیدمان یکی از بهترین انتخاب‌هاست.

فروشگاه‌های هنری، موسیقی، عطرفروشی‌ها و ... بیشتر به سمت این نوع از طراحی می‌روند و می‌توانند حس بهتری به مخاطبان هدف خود بدهند.

مزایای چیدمان هندسی:

• طراحی منحصر به فرد با هزینه‌ی پایین
• یک اعلامیه مشخص دارد و مشتریان هدف خود را بهتر از دیگران جذب می‌کند.

معایب چیدمان هندسی:

• ممکن است برای مشتریان با سن بالاتر، فضای عجیب و غریبی به وجود بیاورد و مناسب نباشد.
• در بیشتر اوقات بهترین گزینه برای به حداکثر رساندن نمایش محصولات نیست.

۹- روش ترکیبی یا چندگانه (Multiple or mixed)

شما در بیشتر فروشگاه‌ها (مخصوصاً در ابعاد بزرگتر) می‌توانید ترکیبی از طرح‌بندی‌های متفاوت را مشاهده کنید. اگر فضای کوچکی داشته باشید مجبور به استفاده از یک یا نهایتاً دو روش چیدمان فروشگاهی خواهید بود ولی اگر فروشگاه بزرگی دارید بهتر است با توجه به نیاز بخش‌های مختلف آنها را طراحی کنید.

به طور مثال برخی از فروشگاه‌ها با استفاده از چیدمان حلقه در دورتادور فروشگاه و چیدمان جریان آزاد در مرکز علاوه بر هدایت شما بتوانند یک تجربه جذاب هم برای شما خلق کنند. استفاده از روش‌های مکمل می‌تواند معایب روش‌ها را به حداقل برساند و بهترین طرح بندی را برای مشتری ایجاد کند.

در این روش هم نیاز به تخصص بسیار بالایی وجود دارد زیرا اگر روش‌ها و طرح‌های درست را با یکدیگر ترکیب نکنید، علاوه بر سردرگمی مشتریان، با عدم هماهنگی بخش‌ها روبه رو خواهید بود. همین ناهماهنگی باعث ایجاد یک تجربه بسیار بد در مشتریان می‌شود و حس خوبی برای آنها ایجاد نمی‌کند.

نکات و ریزه کاری‌های ساختار فروشگاه

تمامی روش‌هایی که در بالا معرفی شدند،‌ در واقع ایجاد ساختار درست برای کلیت فروشگاه هستند. با این حال شما باید به ریزه‌کاری‌هایی توجه کنید که در تمامی موارد بالا اهمیت دارند. مسائلی مانند:

• طراحی درست ویترین فروشگاه و جذب مشتریان بیشتر
• نورپردازی درست و نمایش دقیق محصولات
• ایجاد محل درست برای صندوق‌های پرداخت
• در نظر گرفتن نقاط استراحت و توقف
• در نظر گرفتن چیدمان درست محصولات و استفاده از محصولات مکمل
• تغییر و اصلاح چیدمان فروشگاه به صورت همیشگی
• ایجاد مناطق رفع فشار یا Decompression zone
• نمایش تعداد درستی از هر محصول در محل خود
• طراحی فروشگاه برای حرکت به سمت راست

به طور کلی ایجاد یک فروشگاه درست و حرفه‌ای نیاز به ریزه‌کاری‌های بسیار زیادی دارد. باید با استفاده از تخصص درست و نیازهای مشتری طراحی درست چیدمان فروشگاهی خود را انتخاب کنید و با نکاتی که ذکر شد تلاش کنید تا بهترین فضای ممکن را برای فروش ایجاد کنید.

وجود فروشگاه‌های آنلاین و مزیت‌هایی که آنها برای بهبود شرایط خود دارند،‌ باعث شده بود تا رشدهای بسیار زیادی را تجربه کنند و فروشگاه‌های حضوری با مشکلاتی روبه رو باشند. با رشد هوش مصنوعی و امکانات بهتر برای تحلیل فضاهای حضوری، مغازه‌ها می‌توانند اطلاعات بسیاری خوبی نسبت به تغییرات چیدمان، مسیر حرکت مشتریان و عملکرد فروشگاه داشته باشند.

بهبود عملکرد به کمک هوش مصنوعی

یکی از مهمترین کارهایی که هر فروشگاهی باید انجام بدهد، فهمیدن و درک نیازهای مشتریان و بررسی رفتار آنهاست. علاوه بر این شما باید بتوانید تغییراتی که می‌دهید را به درستی اندازه گیری کنید. سامانه ترددشمار دیدبان می‌تواند با استفاده از هوش مصنوعی به شما کمک کند تا تغییرات در ساختار فروشگاه را به دقت مورد بررسی قرار دهید. این سامانه اطلاعات دقیقی از حضور مشتریان در فروشگاه و بخش‌های مختلف آن و هم چنین اطلاعات بیشتری در مورد مشتری (مانند میانگین میزان حضور مشتری در فروشگاه و هم‌چنین جنسیت مشتریان) در اختیار شما می‌گذارد.

طبق آمار فروشگاه‌هایی که ترددشمار را اجرا کرده‌اند، طی یکسال تا ۲۰ درصد افزایش پاخور را گزارش کرده‌اند. مدیران فروشگاه‌ها با ارائه تصمیمات داده محور می‌توانند کارهای بزرگی انجام دهند و فضا را برای پیشرفت فروشگاه‌های خود و افزایش فروش آنها فراهم کنند.