پلانوگرام(Planogram) چیست؟ چه کاربردی در فروشگاه‌ها دارد؟

1403/06/25 - خواندن 6 دقیقه - نویسنده: علیرضا همتی

اگر در یک فروشگاه حضوری فعالیت دارید، باید با مفهومی به نام پلانوگرام آشنا باشید. این ابزار به شما کمک می‌کند تا با استفاده از اصول خرده فروشی بهترین فضا را برای حرکت و خرید مشتریان ایجاد کنید. اگر نمی‌دانید پلانوگرام چیست و چگونه باید طراحی پلانوگرام را انجام دهید.

پلانوگرام (Planogram) چیست و چه کاربردی دارد؟

در واقع پلانوگرام یک طرح شماتیک از محل قرارگیری محصولات، قفسه‌ها، نمایشگرها و محل خرید مشتریان است. شما با استفاده از این طرح تلاش می‌کنید تا راحت‌ترین فرآیند را برای خرید مشتری فراهم کنید. این طرح‌ها مزیت‌های بسیاری مخصوصاً برای فروشگاه‌های بزرگ دارند. پلانوگرام به شما کمک می‌کند جایگاه تمامی محصولات و بخش‌های مختلف را در قفسه‌ها در اختیار داشته باشید و به کمک آن وضعیت بهینه برای فروش را پیدا کنید.

شما هر کدام از مشاغل در لیست انواع مغازه ها را انتخاب کنید پلانوگرام بخشی جدایی ناپذیر از چینش فروشگاه است. 

مزایای پلانوگرام چیست؟

به راحتی می‌توان گفت هیچ فروشگاه بزرگ یا متوسطی بدون پلانوگرام وجود ندارد و مدیران فروشگاه‌ها باید از این ابزار برای بهبود وضعیت خود استفاده کنند. مزایای آن برای فروشگاه‌ها شامل موارد زیر است.

افزایش فروش

یکی از اصلی‌ترین مزایای Planogram افزایش فروش و سودآوری بیشتر است. شما با قراردادن و چینش درست و اصولی محصولات می‌توانید فروش آنها را افزایش دهید و حتی با استفاده از اصول محصولاتی که سود بیشتری برای شما دارد را بیشتر بفروشید.

بهبود تجربه مشتریان

پلانوگرام کمک می‌کند تا مشتریان بتوانند به راحتی محصول مدنظر خودشان را پیدا کنند. چینش اصولی و با نظم کمک می‌کند ذهن مشتریان راحت‌تر محصولات مدنظر خودشان را پیدا کنند و خرید ساده‌تری داشته باشند. این کار موجب راحتی بیشتر مشتری و تجربه بهتر برای او می‌شود. هم‌چنین اگر کار اصولی انجام شود، مشتری پس از چند بار خرید به راحتی تمام فروشگاه و محل قرارگیری محصولات را بلد خواهد بود.

بهینه‌سازی فضا در قفسه‌ها

پلانوگرام با سازمان‌دهی دقیق محصولات کمک می‌کند تا بهترین استفاده را از قفسه‌های موجود به عمل بیاورید. این مورد برای فروشگاه‌های بزرگ که تعداد قفسه‌های بسیار زیادی دارند می‌تواند تاثیر بیشتری داشته باشد.

افزایش بهره‌وری کارکنان

با یک Planogram اصولی کارکنان برای راهنمایی افراد کار راحت‌تری دارند و می‌توانند به سادگی آنها را هدایت کنند. هم‌چنین با توجه به نظم موجود زمان کمتری برای مدیریت قفسه‌ها و موجودی آنها قرار می‌دهند. به طور کلی این طرح کلی می‌تواند کار را برای کارکنان بسیار لذت‌بخش‌تر و اشتباهات آنها را تا حد زیادی کاهش دهد.

کمک به روند استراتژی‌های بازاریابی

شما در فروشگاه با استراتژی‌های مختلف بازاریابی سعی در برگزاری کمپین‌های مختلف می‌کنید. بازاریابان می‌توانند با کمک پلانوگرام طرح خوبی متناسب با استراتژی خود ایجاد کنند و تاثیر کمپین‌های خود را به بیشترین حد ممکن برسانند.

انواع پلانوگرام چیست؟

استراتژی‌های مختلفی در فروشگاه‌ها برای چینش محصولات استفاده می‌شود. معمولاً در فروشگاه‌های بزرگ از چندین طرح مختلف برای این کار استفاده می‌شود. به طور مثال طرح کلی فروشگاه به صورت بلوکی است و در بخش‌های داخلی هر بخش از یک طرح دیگر استفاده می‌کنیم.

پلانوگرام قرارگیری بلوکی

در این روش از Planogram استراتژی چینش محصول به این صورت است که محصولات مشابه یا از یک دسته‌بندی خاص در بخش‌های مشخص به صورت گروهی (بلوکی) قرار می‌گیرند. در بیشتر فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای می‌توانید این نوع را مشاهده کنید. این نوع به مشتریان شما کمک می‌کند تا به راحتی محصولات مدنظر خودشان را بیابند، در هر محصول برندهای مختلف را با هم مقایسه کنند و تصمیم‌گیری راحت‌تری برای خرید انجام دهند.

از طرفی برای مدیریت و کارکنان هم ارزش‌های بسیار زیادی ایجاد می‌کند. کارکنان می‌توانند راحت‌تر مشتریان را هدایت کنند و در مدیریت موجودی نیاز به تلاش کمتری دارند.

قرارگیری محصولات عمودی

در این نوع محصولات به صورت عمودی در قفسه‌ها چیده می‌شوند. این مورد در قفسه‌های بلند بسیار کاربرد دارد و به مشتریان کمک می‌کند به راحتی محصولات را در یک راستا مشاهده کنند. در این روش محصولات یا برندهایی که درخواست بیشتری دارند در سطوح در دسترس‌تر قرار می‌گیرند و برندهای دیگر به پایین یا بالای قفسه هدایت می‌شوند.

در صورتی که بخواهید تاثیر فروش و برندهای مختلف را هم بررسی کنید می‌توانید با جابه‌جایی این سطوح اطلاعات خوبی برای خود به دست بیاورید.

قرارگیری محصولات افقی

در این نوع پلانوگرام محصولات به صورت افقی در کنار یکدیگر چیده می‌شوند. این چیدمان زمانی استفاده می‌شوند که مشتریان باید بتوانند بین برندهای مختلف و اندازه‌های متنوع انتخاب خود را انجام دهند. اگر به فروشگاه‌های بزرگ مراجعه کرده باشید، بسیاری از محصولات لبنی یا مواد غذایی در فروشگاه‌ها به این صورت چیده می‌شوند.

قراردادن محصول بر مبنای حاشیه سود

یکی دیگر از روش‌های چیدمان، قرار دادن محصول بر مبنای حاشیه سودی است که برای فروشگاه دارد. برخی از فروشگاه‌ها به جای قرار دادن محصولات مطرح در بخش‌هایی که بیشتر مشتریان به آن توجه می‌کنند، از محصولاتی با حاشیه سود بیشتر استفاده می‌کنند. در فروشگاه‌های لباس و حتی در برخی فروشگاه‌های زنجیره‌ای هم می‌توانید این نوع چیدمان را مشاهده کنید. این نوع چیدمان کمک می‌کند فروشگاه سود خود را بهینه کند و حتی با فروش کمتر سود بیشتری به دست بیاورد.

پلانوگرام بر مبنای سهم بازار

در این روش بر اساس سهمی که هر برند از بازار حوزه مورد نظر دارد، چینش شکل می‌گیرد. به این صورت این برندها در محل‌هایی که بیشتر در چشم هستند و در بخش‌هایی از فروشگاه که تردد بیشتری دارند قرار می‌گیرند. این مورد می‌تواند به برندینگ فروشگاه کمک خوبی بکند و فروشگاه شما را یک فروشگاه خوب با برندهای مطرح در نگاه مشتری جلوه دهد.

نرم افزار و نحوه طراحی پلانوگرام

این حوزه و اجرای آن نیاز به تخصص خرده فروشی دارد و کاری نیست که بتوانید خودتان آن را انجام دهید. پس اگر در این حوزه فعالیت دارید بهتر است ابتدا مبانی و تخصص آن را فرا بگیرید. از طرفی نرم افزارهای مختلفی در این زمینه وجود دارد که می‌‌توانید از آنها کمک بگیرید. البته اگر بخواهید در این زمینه حرفه‌ای فعالیت کنید باید برای نرم‌افزار مورد نظر خود هزینه بکنید. بهترین نرم افزارهای طراحی پلانوگرام شامل :

• RELEX
• Planorama 
• DotActiv
• GoPlanogram
• Scorpion Planogram

شما می‌‌توانید نرم‌افزارهای بیشتر و لینک سایت این نرم افزارها در این مقاله مشاهده کنید. نرم افزار DotActiv یک بخش استفاده رایگان دارد که می‌توانید از طریق آن مشاهده کنید فضای این نوع از نرم افزارها چگونه است.

تنظیم مجدد پلانوگرام با استفاده از هوش مصنوعی

شما در مواقع مختلفی باید در پلانوگرام خود تجدید نظر کنید. اینکه پلانوگرام چیست و طراحی آن چگونه است به شما کمک می‌کند که به کمک متخصصان این حوزه یک طرح اولیه از آن ایجاد کنید. با این حال هوش مصنوعی در سال‌های گذشته به کمک این صنعت آمده و کمک می‌کند تا یک چینش و طرح بهینه در اختیار داشته باشید.

با استفاده از داده خرید و رفتار مشتریان می‌توانید نقاط و محصولات کلیدی هر فروشگاه را به دست بیاورید و به کمک آن فروش خود را افزایش دهید. از طرفی دیگر لازم نیست برای همه‌ی فروشگاه‌های زنجیره‌ای یک نوع پلانوگرام استفاده کنید. با استفاده از داده‌های هر فروشگاه می‌توانید یک پلانوگرام اختصاصی و شخصی‌سازی شده ایجاد کنید و فروش هر شعبه را به بهترین وضعیت خود برسانید.

هم‌چنین با استفاده از همین داده‌ها و میزان خرید مشتریان می‌توانید به کمک یادگیری عمیق تقاضای آینده را پیش‌بینی کنید و بر اساس پیش‌بینی‌ها چینش خود را اصلاح کنید. این کار می‌تواند به شما کمک کند که باز هم فروش را بهتر کرده و یک فروشگاه موفق با مشتریان راضی ایجاد کنید.